Począwszy od 30 czerwca 2022r. zawezwanie do próby ugodowej oraz wszczęcie mediacji nie będzie powodować automatycznego przerwania biegu przedawnienia roszczenia. W rachubę wchodzić będzie jedynie zawieszenie biegu przedawnienia na czas trwania ww. postępowań.
Przedawnienie a Mediacja
Wskazane zmiany są częścią większej nowelizacji wprowadzonej ustawą z dnia 2 grudnia 2021r. o zmianie ustawy Kodeks cywilny, Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw. Z uwagi na niestandardowo długi okres vacatio legis, wskazane zmiany wchodzą w życie właśnie z dniem 30 czerwca 2022r.
Omawiane czynności dotychczas wywoływały skutek w postaci przerwania biegu przedawnienia roszczenia, co tym samym powodowało dosyć duża popularność kierowania zawezwań do próby ugodowej jako łatwego i taniego sposobu na przerwanie biegu przedawnienia roszczeń i to nawet w sytuacji gdy strona przeciwna nie wzięła udziału w posiedzeniu pojednawczym celem zawarcia potencjalnej ugody.
Z kolei mediacja z uwagi na swój w pełni dobrowolny charakter, prowadziła do przerwania biegu przedawnienia roszczenia które miało być jej przedmiotem, jedynie w sytuacji gdy druga strona wyraziła zgodę aby wziąć udział w mediacji. Z tych tez względów zdecydowanie preferowanym rozwiązaniem celem wydłużenia terminu do dochodzenia potencjalnego roszczenia, było zawezwanie do próby ugodowej.
Wprowadzone zmiany jednoznacznie wskazują, iż ustawodawca negatywnie zapatrywał się na dotychczas stosowane praktyki w celu przerywania biegu przedawnienia za pomocą zawezwania do próby ugodowej. Wyeliminowaniu takich sytuacji miała służyć wspomniana nowelizacja. Jest to konsekwentne działanie ustawodawcy, który już wcześniej zdecydował się na radykalne podniesienie opłaty sądowej – do 1/5 opłaty należnej od złożenia powództwa w danej sprawie (wcześniej kwota ta wynosiła odpowiednio 40 zł przy roszczeniach do 10.000 zł oraz 300 zł przy roszczeniach powyżej 10.000 zł).
Podkreślenia wymaga, iż instytucja przerwania biegu przedawnienia zasadniczo różni się od jego zawieszenia. W przypadku przerwania biegu przedawnienia termin ten biegnie na nowo, począwszy od zdarzenia uzasadniającego przerwanie jego biegu (np. wniesienie powództwa do sądu powszechnego lub wszczęcie postępowania egzekucyjnego przed komornikiem). Tym samym wierzyciel uzyskuje dodatkowy okres na dochodzenie swoich roszczeń – np. stosownie do brzmienia art.118 lub 120 kc. Bądź też zgodnie z przepisami szczególnymi przewidującymi inne terminy przedawnienia w stosunku do roszczeń kategorii (np. upływu 2 lat od dnia oddania dzieła lub terminu w którym miało być oddane, zgodnie z art.646 k.c bądź lub upływu terminu rocznego liczonego od dnia dostarczenia przesyłki, zgodnie z treścią art.792 k.c).
Odnosząc jednak wspomniane zasady do zawieszenia biegu przedawnienia, nie ulega wątpliwości że na tym tle pojawią się poważne problemy interpretacyjne, gdy podstawą zawieszenia stanie się postępowanie pojednawcze zainicjowane zawezwaniem do próby ugodowej oraz coraz chętniej stosowane przez sądy postępowanie mediacyjne.
Uprawnione wydaje się stwierdzenie, iż zawieszenie biegu terminu przedawnienia zmodyfikuje końcowa datę terminu przedawnienia w tym zakresie, iż jeśli przekroczy granice danego roku kalendarzowego. W przypadku odmiennej sytuacji termin te pozostanie bez zmian biorąc pod uwagę zwłaszcza treść art.118 k.c, który stanowi iż „ „koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata”. Jednakże na chwilę obecną z uwagi na wejście dopiero w dniu 30 czerwca 2022r., brak jest stosownego orzecznictwa sądowego w tym zakresie.
Odnośnie omawianych zmian należy także pamiętać o regulacji art123 §1 k.c zgodnie z którym do przerwania biegu przedawnienia prowadzi również „każda czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznania sprawy (….) przedsięwzięta bezpośrednio w celu (…..) zabezpieczenia roszczenia”. Otóż czynnością przedsięwziętą w celu zabezpieczenia roszczenia jest min. Wniosek o zabezpieczenie roszczenia złożony przed wytoczeniem powództwa. Co prawda w doniesieniu do roszczeń pieniężnych podlega wysokiej opłacie równej ¼ opłaty od pozwu, jednak prowadzi do przerwania a nie tylko zawieszenia biegu przedawnienia. Co więcej strona przeciwna nie ma świadomości wszczęcia postępowania zabezpieczającego do czasu, aż zabezpieczenie nie jest egzekwowane przez wierzyciela. Obecnie obowiązujące przepisy nie uzależniają ponadto skutku w postaci przerwania biegu przedawnienia od faktycznego udzielenia zabezpieczenia przez sąd na podstawie zgłoszonego wniosku, późniejszego wniesienia pozwu czy też upadku zabezpieczenia.
Jednakże prawidłowe sformułowanie wniosku o udzielenie zabezpieczenia jest zdecydowanie bardziej skomplikowane niż przygotowanie zawezwania do próby ugodowej. Wymogiem formalnym jest uprawdopodobnienie zarówno samego roszczenia jak i interesu prawnego w jego zabezpieczeniu. Ma to o tyle istotne znaczenie, że w przypadku powoływania się przez wierzyciela na dalszym etapie postępowania na przerwanie biegu przedawnienia wskutek udzielonego zabezpieczenia roszczenia, jego treść powinna być wiarygodna i służyć osiągnięciu celów danego postępowania, a nie prowadzić jedynie do przerwania biegu przedawnienia w oderwaniu od treści żądania wniesionego powództwa.
